[ Pobierz całość w formacie PDF ]
SPIS TRECI
Przedmowa .................................................................................................5
Wprowadzenie ..........................................................................................11
Epoka tumów ..........................................................................................11
Ksiga I Umys tumów ..........................................................................19
1. Ogólne cechy tumów — psychologiczna zasada
ich jednoci umysowej ...............................................................................21
2. Sentymenty i moralno tumów .................................................................30
1. Impulsywno, zmienno i draliwo tumów ......................................... 30
2. Podatno na sugesti i atwowierno tumów ........................................... 33
3. Przesada i prostota w sentymentach tumów ............................................... 42
4. Nietolerancja, autorytaryzm i konserwatyzm tumów ................................ 45
5. Moralno tumów ........................................................................................ 47
3. Idee, moc rozsdku i wyobrania tumów ...................................................51
1. Idee tumów ................................................................................................... 51
2. Sia rozsdku tumów .................................................................................... 55
3. Wyobrania tumów ...................................................................................... 57
4. Religijny ksztat wszystkich przekona tumów ...........................................61
Ksiga II Opinie i przekonania tumów ...................................................67
5. Odlege czynniki wpywajce na opinie i przekonania tumów .....................69
1. Rasa ................................................................................................................. 70
2. Tradycje .......................................................................................................... 71
3. Czas ................................................................................................................ 73
4. Instytucje spoeczne i polityczne .................................................................. 75
5. Edukacja ......................................................................................................... 78
6. Czynniki bezporednie wpywajce na opini tumów .................................88
1. Obrazy, sowa i sformuowania .................................................................... 88
2. Iluzje ............................................................................................................... 94
3. Dowiadczenie ............................................................................................... 95
4. Rozsdek ......................................................................................................... 97
3
Gustave le Bon
7. Przywódcy tumów i ich metody perswazji ............................................... 101
1. Przywódcy tumów ...................................................................................... 101
2. Sposoby dziaania przywódców: afirmacja, powtarzanie, zaraliwo ....... 106
3. Presti ............................................................................................................ 111
8. Ograniczenia rónorodnoci pogldów i opinii tumów ............................. 122
1. Pogldy trwae .............................................................................................. 122
2. Zmienne opinie tumów .............................................................................. 127
Ksiga III Klasyfikacja i opis rónych rodzajów tumów ........................... 135
9. Klasyfikacja tumów ................................................................................ 137
1. Tumy heterogeniczne ................................................................................. 138
2. Tumy homogeniczne .................................................................................. 139
10. Tumy uwaane za zbrodnicze ............................................................... 141
11. Sdy przysigych ................................................................................... 146
12. Tumy wyborców .................................................................................... 154
13. Zgromadzenia parlamentarne .................................................................. 163
4
Psychologia tumu
ROZDZIA 4.
Religijny ksztat wszystkich przekona tumów
W
ykazalimy wyej, e tumy nie posuguj si rozsdkiem, przyj-
muj i odrzucaj pomysy w caoci, nie toleruj dyskusji ani
sprzecznoci i e przedstawiane im sugestie zajmuj cae dostpne im
moliwoci rozumienia, przez co staraj si jak najszybciej przeksztaci
te sugestie w dziaanie. Pokazalimy równie, e tumy, na które wywarto
stosowny wpyw, s chtne do powicania si za wzbudzone w nich ideay.
Zobaczylimy równie, e tumy przyjmuj wycznie gwatowne i skraj-
ne sentymenty, przez co sympatia szybko zmienia si w uwielbienie, anty-
patia za równie szybko moe przerodzi si w nienawi. Te ogólne
wskazania daj nam pewne rozeznanie i pozwalaj wyrobi sobie pogld
na temat przekona ywionych przez tumy.
Jeeli przyjrze si bliej tym przekonaniom, niezalenie od tego, czy
dotyczy to epok odznaczajcych si gorc wiar religijn, czy te wiel-
kimi rozruchami natury politycznej, jakich wiadkiem byo ostatnie stule-
cie, widoczne si staje, e przekonania owe zawsze przyjmuj specyficzn
form, której nie jestem w stanie zdefiniowa lepiej ni poprzez nazwanie
jej sentymentem religijnym.
Sentyment ten posiada bardzo proste cechy, takie jak wyznawanie
wiary w obecno istoty uwaanej za wysz, lk przed moc przypisy-
wan tej istocie, lepe posuszestwo wzgldem jej polece, niezdolno
do dyskutowania z dogmatami, ch do ich rozpowszechniania i skonno
do postrzegania jako wrogów wszystkich, którzy ich nie akceptuj. Kiedy
tego rodzaju sentyment odnosi si do niewidzialnego Boga, drewnianego
lub kamiennego idola, bohatera czy te do politycznej idei, to jeeli posiada
on wymienione powyej cechy, mona o nim powiedzie, e w istocie
61
Gustave le Bon
ma on charakter religijny. Podejcie takie nieodmiennie zawiera te ele-
menty nadnaturalne i cudowne. Tumy niewiadomie przypisuj tajemnicz
moc formuom politycznym lub te zwyciskim przywódcom, którzy
w danej chwili wzbudzaj w nich entuzjazm.
Osoba wykazuje skonnoci religijne nie wtedy, kiedy wycznie czci
jakie bóstwo, ale gdy poza wyznawaniem wiary powica wszystkie swoje
zasoby umysowe, cakowicie poddaje si woli i przejawia peni fana-
tycznego zapau do suenia danej sprawie lub osobie, która staje si celem
i przewodnikiem wszystkich myli i dziaa takiego wyznawcy.
Religijne sentymenty zawsze wi si te z nietolerancj i fanaty-
zmem. S one nieodmiennie przejawiane przez wszystkich tych, którzy
wierz, i posiadaj sekret osignicia doczesnego czy te wiecznego szcz-
cia. Przejawy tych dwóch cech mona znale w kadej grupie ludzi
powstaej w wyniku wspólnego przekonania jej czonków. Jakobini z cza-
sów rzdów terroru byli w istocie tak samo religijni jak katoliccy inkwi-
zytorzy, a ich okrutny zapa pochodzi z dokadnie tego samego róda.
Przekonania tumów zakadaj owe cechy lepego posuszestwa,
zapiekej nietolerancji i potrzeb agresywnej propagandy, które stanowi
elementy skadowe sentymentu religijnego, i dlatego te mona powie-
dzie, e wszystkie one posiadaj form religijn. Czowiek uznany przez
tum za bohatera jest dla faktycznym bogiem. Napoleon by takim bogiem
przez pitnacie lat i adne bóstwo nie miao wicej wyznawców ani te
nie wysyao ludzi na mier z wiksz atwoci. Chrzecijascy i poga-
scy bogowie nigdy nie posiadali tak absolutnej wadzy nad umysami ludzi,
którzy znaleli si pod ich wpywem.
Wszyscy zaoyciele religijnych i politycznych doktryn stworzyli je
wanie dlatego, e wietnie radzili sobie z inspirowaniem tumów i wzbu-
dzaniem w nich fanatycznych sentymentów, które sprawiay, i ludzie
odnajdywali szczcie w wyznawaniu wiary w swoich idoli i okazywaniu
im posuszestwa, a take w powicaniu dla nich swojego ycia. Tak
dziao si w kadej z epok. Fustel de Coulanges w swojej wspaniaej
62
[ Pobierz całość w formacie PDF ]